Białystok – Wersal Północy

Anna M.
5 czytania

Białystok – stolica województwa podlaskiego, zamieszkiwana przez Polaków, Rosjan, Białorusinów, Litwinów, a nawet Tatarów. Pierwsze wzmianki o Białymstoku pochodzą z 1426r. Według przekazów na skrzyżowaniu szlaków istniała karczma i drewniany kościół. W XVI wieku powstał zamek, który odegrał ważną rolę w kształtowaniu się ośrodka miejskiego. Ostatecznie prawa miejskie Białystok otrzymał dopiero w wieku XVII. Późniejsze zdarzenia historyczne sprawiły, że miasto najpierw przekształciło się w prężnie działający ośrodek przemysłu włókienniczego, a następnie zostało obrócone w gruzy podczas II wojny światowej. Na szczęście zniszczone miasto szybko podźwignęło się z ruin, stało się znacznie większe i ludniejsze, a odbudowane zabytki wciąż cieszą oczy turystów.

Białystok jest inny niż większość znanych polskich miast. W jego centrum, zamiast otoczonego murami tradycyjnego starego miasta, znajduje się barokowy zespół pałacowo-parkowy. Wybudowany przez Wiesiołowskich gotycko-renesansowy zamek, pod koniec XVIIw. stał się imponującą barokową rezydencją magnackiego rodu Branickich.

Wokół pałacu założono piękny ogród podzielony ze względu na ukształtowanie terenu na dwa poziomy. Bezpośrednio do pałacu przylegał regularny ogród francuski z klombami, fontannami i rzeźbami, a poniżej rozciągał się park angielski ze stawami i pawilonami.

Założenie było tak imponujące, że cudzoziemcy, odwiedzający te strony, nazywali pałac Branickich Wersalem Północy. Odbudowany po wojnie gmach jest wizytówką miasta, mieści się w nim rektorat białostockiego Uniwersytetu Medycznego. Zwiedzający mogą zobaczyć Aulę Wielką, kaplicę oraz hol główny ze schodami. Wiernie zrekonstruowane ogrody są idealnym miejscem na spacery.

Obecność magnackiej rodziny była czynnikiem miastotwórczym. Po pierwsze arystokratyczny dwór był zawsze pewnym rynkiem zbytu, po drugie magnaci lubili otaczać się sztuką, byli fundatorami wielu budowli i mecenasami zdolnych artystów. Dlatego lgnęli do dworu artyści, rzemieślnicy, kupcy i wytwórczy wszelakiego dobra. Z czasem tak, jak wokół pałacu Ludwika XIV ukształtował się Wersal, tak wokół pałacu Branickich powstał Białystok.

Po pożarze w 1753r. Jan Klemens Branicki – główny fundator i właściciel Białegostoku – rozpoczął porządkowanie architektoniczne miasta. Wytyczono miejski rynek (dziś nieregularny Rynek Kościuszki), na którym stanął Ratusz z wieżą zegarową – dzisiejsza siedziba Podlaskiego Muzeum. Przy rynku stoi także ufundowany przez Branickiego późnobarokowy Klasztor Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego oraz tzw. Cekhauz – dawna zbrojownia przypominająca nieco dworek szlachecki (dziś Państwowe Archiwum).

Na uwagę zasługuje narożny budynek dawnej karczmy – dziś Centrum Astoria, które mieści: restaurację, cukiernię z tarasem widokowym, pub w piwnicach oraz sale konferencyjne na piętrach.

Przy wschodniej stronie rynku stoi białostocka Archikatedra Wniebowzięcia NMP. Jest to zespół dwóch świątyń: starego kościoła farnego ufundowanego jeszcze przez Wiesiołowskich (po pożarze odbudowanego i wyposażonego przez Branickich) oraz kościoła XX-wiecznego.

Nieopodal pałacu, przy ulicy Kilińskiego stoi Pałacyk gościnny Branickich, który funkcjonuje dziś jako Pałac Ślubów. Wielbiciele militariów powinni wybrać się do Muzeum Wojska po przeciwnej stronie ulicy. Muzeum gromadzi eksponaty związane z działaniami wojskowymi na terenie północno-wschodniej Polski (wstęp: 5zł). Do Muzeum należy także ekspozycja plenerowa ciężkiego sprzętu wojskowego, znajdująca się przy Podlaskim Oddziale Straży Granicznej na ul. Bema 100 (półgodzinny spacer, 10 minut samochodem).

W Parku Centralnym (6 minut spod Ratusza) do dziś zachował się niewielki biały budyneczek kaplicy przydrożnej ufundowanej przez Branickiego. W XIXw. kaplicę przerobiono na Cerkiew św. Marii Magdaleny.

Po drugiej stronie rzeki Biała, na ulicy Warszawskiej, w secesyjnym zabytkowym Pałacyku Cytronów mieści się białostockie Muzeum Historyczne (oddział Muzeum Podlaskiego), w którym można zobaczyć m.in. pokaźną kolekcję numizmatów i papierów wartościowych. W tej części miasta (ul.Warszawska, Sienkiewicza) znajduje się wiele XIX- i XX-wiecznych kamienic należących do zamożnych rodzin i magnatów przemysłowych.

W Białostockim Muzeum Wsi na północnych obrzeżach miasta można pospacerować po skansenie i obejrzeć zbiory etnograficzne z Podlasia i Suwałk. Wstęp na teren parku możliwy jest przez cały rok, ale ekspozycje we wnętrzach dostępne są jedynie w sezonie letnim. Koszt zwiedzania to 10zł.

Aby obejrzeć Wersal Północy oraz inne zabytki Białegostoku, wystarczy odbyć 6,5-godzinną podróż pociągiem z Katowic, Krakowa czy Poznania (przez Warszawę) lub niewiele dłuższą samochodem. Do pokonania jest nieco ponad 400km.

 

Udostępnij artykuł
1 Comment
  • Polecam odwiedzenie Białegostoku z dziećmi. Biorąc pod uwagę podróż pociągiem plus przynajmniej jeden nocleg, to szykuje się świetna zabawa.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *