W miejscu, gdzie Brda wpada do Wisły powstała osada, która od początków swego istnienia związana była z rzeką i handlem. Przebiegający nieopodal szlak bursztynowy, spław towarów Wisłą do Gdańska, później budowa Kanału Bydgoskiego łączącego dorzecza Odry i Wisły – te fakty kształtowały zabudowę miejską, która otwierała się przede wszystkim na rzekę. Dziś Bydgoszcz nazywana jest polskim Amsterdamem – ze względu na liczne cieki wodne, kanały, kaskady, bulwary, mosty i wyspy rzeczne.
Największą wyspą na Brdzie jest Wyspa Młyńska, na której niegdyś znajdowały się królewskie spichlerze i młyny. Dziś jest to bardzo atrakcyjne miejsce pełne zabytków, muzeów i zieleni. Na wyspie stoi pomnik „Osiemnastego Południka” wskazujący jego przebieg. Tuż obok w Białym Spichrzu działa Muzeum Okręgowe ze stałą ekspozycją „Rzemiosło Bydgoskie”.
Inne oddziały bydgoskiego Muzeum to: Galeria Sztuki Współczesnej w Czerwonym Spichrzu, Spichrze nad Brdą, Dom Leona Wyczółkowskiego, Europejskie Centrum Pieniądza i Muzeum Archeologiczne. Bilet dający możliwość odwiedzenia wszystkich oddziałów kosztuje jedynie 12 złotych.
Osobnymi zasadami zwiedzania rządzi się, znajdujące się poza miastem, Exploseum – muzeum na terenie NGL-Betrieb, gdzie produkowano nitroglicerynę dla hitlerowskiego zakładu DAG – Fabrik Bromberg. Wizytę warto zarezerwować wcześniej, ponieważ zwiedzanie odbywa się wyłącznie z przewodnikiem. Wstęp kosztuje 15zł.
Na zakolu Młynówki (południowa część Wyspy Młyńskiej) znajduje się tzw. bydgoska Wenecja – budynki stojące bezpośrednio na skraju rzeki tworzą piękny waterfront, który na pewno warto sfotografować.
W historycznej zabudowie Bydgoszczy wyróżniają się szachulcowe konstrukcje pochodzące z XVIII i XIX wieku – głównie spichlerzy i młynów ulokowanych nad rzeką. Wśród tradycyjnych budowli wyraźnie odróżnia się budynek Bre Banku w formie szklanych, nowoczesnych spichlerzy. Ich architektura jest jednak tak umiejętnie dopasowana, że idealnie komponuje się ze starą zabudową rzecznego nabrzeża. Po przeciwnej stronie Brdy, na przeciwko Wyspy Młyńskiej widać nowoczesny gmach Opery Nowej, który w rzucie przypomina liść koniczyny.
Nieopodal Wyspy Młyńskiej znajduje się Stare Miasto, lokowane w 1346 roku . Z murów obronnych pozostało niewiele, podobnie jak po średniowiecznych kamienicach i zamku królewskim. Najstarszymi zabytkami w Bydgoszczy są dwie gotyckie świątynie – katedra śś. Marcina i Mikołaja przy rynku oraz pobernardyński Kościół NPM Królowej Pokoju przy ul. Bernardyńskiej.
Jeżeli chodzi o kamienice – wiele z nich posiada średniowieczne fundamenty i piwnice, ale fronty pochodzą z okresów: baroku, klasycyzmu i historyzmu. Najbardziej znaną kamienicą na rynku jest ta z numerem 15 – ponoć w 1560 r. mieszkał w niej sam mistrz Twardowski. Na tę pamiątkę dwa razy dziennie (o godz. 13:13 i 21:13) w oknie kamienicy wśród dymu i złowieszczej muzyki pojawia się jego postać, która dzierży cyrograf i kłania się w pas publiczności. Warto także zwrócić uwagę, na budynek Apteki „Pod Złotym Orłem” – apteka istniała tutaj już w XVI wieku, przy zakonie Jezuitów.
Śródmieście to przede wszystkim wielkie zróżnicowanie obiektów wybudowanych w duchu historycyzmu – a więc znajdziemy tutaj budynki użyteczności publicznej i kamienice w stylach: neogotyckim, neobarokowym, neorenesansowym, neoklasycznym, a nawet eklektycznym. Najbardziej chyba znanym śródmiejskim budynkiem nad rzeką jest neogotycki budynek Poczty Głównej. Śródmiejski fragment rzecznych bulwarów jest równie malowniczy, jak Stare Miasto.
Wzdłuż starego XVIII-wiecznego Kanału Bydgoskiego ciągną się Planty. Sam Kanał wraz z odrestaurowanymi śluzami i infrastrukturą hydrotechniczną jest zabytkiem techniki. W jego okolicy znajduje się także muzeum poświęcone jego historii.
Na północy miasta można odpocząć w Leśnym Parku Kultury i Wypoczynku, który jest zielonymi płucami miasta. Znajdują się tutaj m.in. ścieżki spacerowe, tory dla rowerzystów i rolkarzy, stadnina konna, park linowy, ścianka wspinaczkowa, stanowiska dla wędkarzy, a nawet kilka lokali gastronomicznych. Zimą działa lodowisko i zjazd narciarski. Dużą wartość edukacyjną posiadają dostępne do zwiedzania cały rok: Ogród Botaniczny (bezpłatna ścieżka dydaktyczna) i Ogród Fauny Polskiej (wstęp: 7 zł), które gromadzą rodzime gatunki roślin i zwierząt.