Bytom – najstarsze miasto GOP

Anna M.
5 czytania

Historia Bytomia zaczyna się w XI wieku. Wśród podmokłych łąk na Wzgórzu św. Małgorzaty chronionym przez rzekę Bytomkę powstał gród obronny, który stał się z czasem kasztelanią. Dziś na wzgórzu stoi neogotycki kościółek św. Małgorzaty – czwarta z kolei świątynia w tym miejscu.

Bitom (taki zapis występuje w średniowiecznych dokumentach) leżał na skrzyżowaniu szlaków handlowych – z Węgier i Moraw do Wielkopolski oraz z Krakowa do Wrocławia. Wykorzystując dogodne położenie, nieopodal grodu – w miejscu dzisiejszego centrum – powstała osada targowa z dwiema karczmami i kościołem parafialnym (dziś Wniebowzięcia NMP). W czasie najazdu tatarskiego (1241r.) okolica została spustoszona, ale osadę odbudowano.

W 1254r. Bytom uzyskał prawa miejskie od księcia opolskiego Władysława. Lokacja na prawie magdeburskim wymuszała pewne zmiany przestrzenne. Dotychczasową owalnicę przekształcono na ortogonalny układ urbanistyczny z prostokątnym rynkiem. Prace archeologiczne wykazały, że na środku istniał niewielki ratusz. W okolicy rynku, ale nie bezpośrednio przy nim znajdował się kościół Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, co jest dowodem na przedlokacyjne istnienie świątyni. Kościół był kilkukrotnie przebudowywany, ale zachowało się m.in. średniowieczne biforium wejściowe. W kościele znajduje się ikona Matki Boskiej Bytomskiej z 1430r.

Współczesny wygląd bytomskiego Rynku jest wynikiem zniszczenia zachodnich kwartałów zabudowy w czasie II wojny światowej. W ten sposób rynek powiększył się prawie dwukrotnie, a kościół Wniebowzięcia NMP znalazł się bezpośrednio przy nim. W ostatnich latach rynek został zrewitalizowany. Zmieniono nawierzchnię, zbudowano fontannę, stworzono miejsca do odpoczynku – ławeczki wśród szpalerów drzew. Do Bytomia wróciła także zaginiona po wojnie, a odnaleziona w Warszawie – rzeźba śpiącego lwa.

W XIIIw., w okolicy dzisiejszego Placu Grunwaldzkiego, Kazimierz II wybudował otoczony fosą zamek (rozebrany w XVIIw.) i mury miejskie z trzema bramami: Pyskowicką i Gliwicką (od zachodu) oraz Krakowską (od wschodu). Poza obwodem miasta, przed bramą Krakowską wybudowano szpital św. Ducha. W miejscu drewnianej przyszpitalnej kaplicy od 1721r. stoi murowana kaplica św. Ducha.

Wydobywane srebro i ołów zapewniały miastu rozwój, aż do połowy XIVw. Później nastąpił kryzys w górnictwie i czas nieustannych wojen. Zmiany na lepsze przyszły dopiero pięć wieków później – odrodziło się górnictwo, rozwinął przemysł hutniczy, miasto stało się ośrodkiem administracyjnym.

Wiek XIX przyniósł bardzo duże zmiany przestrzenne w mieście. Usunięto średniowieczne fortyfikacje. Pozostał po nich zaledwie fragment przy Placu Kościuszki, gdzie znajduje się także poglądowa mapa średniowiecznych granic miasta. Ścisłym centrum stał się wspomniany plac Kościuszki z promieniście odchodzącymi ulicami, a główną promenadą miasta – ulica Dworcowa, wzdłuż której ciągną się zabytkowe kamienice z przełomu XIX/XXw. Dziś na placu stoi centrum handlowe Agora.

Od północnej strony starego miasta powstała sieć placów: Grunwaldzki, Sobieskiego, Akademicki i Słowiański. Na środku Placu Sobieskiego znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna oraz budynek Muzeum Górnośląskiego. Na sąsiedniej ulicy Korfantego stoi natomiast bardzo charakterystyczny neogotycki Pałacyk – była siedziba Starostwa, obecnie oddział bytomskiego Muzeum Górnośląskiego.

W różnych miejscach Bytomia rozsiane są dziewiętnastowieczne (neogotyckie, neorenesansowe, eklektyczne) budynki szkół i instytucji państwowych. Warto zobaczyć zabytkowy budynek Poczty Głównej przy Piekarskiej oraz neoklasycystyczną Operę Śląską. Na cześć Adama Didura – założyciela śląskiej sceny operowej corocznie odbywa się w Bytomiu Międzynarodowy Konkurs Wokalistyki Operowej. Bilety do Opery rozchodzą się jak świeże bułeczki, więc prawdopodobnie z marszu nie dostaniecie się na przedstawienie, trzeba dużo wcześniej zarezerwować bilet . Najdroższe bilety to wydatek 60zł, ale warto.

Niekonwencjonalnym sposobem spędzenia czasu w Bytomiu jest wizyta w Całorocznym Ośrodku Narciarskim – Dolomity Sportowa Dolina na Suchej Górze, który prócz atrakcji sportowych oferuje również noclegi.

Bytom oddalony jest o ponad 400km od Gdańska i Lublina, ponad 300 km od Warszawy i Poznania, 227km od Wrocławia, 124km od Krakowa i 57km od Częstochowy. Najwygodniej dostać się do Katowic na Dworzec Główny PKP i stamtąd KZK GOP dowiezie nas do dworca w Bytomiu.

 

Udostępnij artykuł
1 Comment

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *