Jeszcze niedawno było symbolem tajemnicy i tęsknoty za dawnymi czasami. Tłumy osób przyjeżdżały z całej Polski, aby zobaczyć to miejsce i poczuć jego magię. Mówiło się o nim jako o prawdziwym miasto-widmie, miejscu zapomnianym przez człowieka, które zachwycało swoją historią i opuszczeniem. Ale dzisiaj ze starych zakładów przemysłowych i bloków mieszkalnych zostały jedynie leżące w gruzach ruiny. Rozwiązanie tej historii nie leży w samym końcu oraz upadku, ale w samych początkach — w historii Pstrąża.
Czy Pstrąże można obecnie zwiedzać?
Zaktualizowano 10 grudnia, 2023.
Pstrąże leży na obszarze wojskowym, ale przyciąga wielu poszukiwaczy tajemnic. Trzeba jednak pamiętać, że wejście na teren opuszczonego miasta jest niezwykle niebezpieczne. Nie chodzi tylko o zawalające się budynki, których nadal nie brakuje, ale także o niewybuchy, które można znaleźć w okolicznych lasach. Warto też zauważyć, że Pstrąże sąsiadują bezpośrednio z obszarem, który nadal jest używany przez wojsko jako poligon. Obecnie częściej można zobaczyć tam amerykańskich żołnierzy, korzystających codziennie z tamtejszej infrastruktury. Dodatkowo, przy wejściu do miasta od strony wschodniej wycięto spory fragment lasu. Dlaczego? Możemy tylko spekulować. Być może ten obszar zostanie wykorzystany do nowej zabudowy wojskowej. A może planowane są nowe nasadzenia?
Pierwsze wzmianki o mieście Pstrąże
Pierwsze wzmianki o Pstrążu sięgają roku 1305. Wtedy ta niewielka wieś, będąca częścią dóbr kliczkowskich, nosiła nazwę Pstransee. Nieznaczne zmiany w nazwie były kolejno wprowadzane na przestrzeni lat, jednak zawsze związane były z oryginalną wersją. W okresie od 1933 do 1945 Pstrąże nosiło nazwę Strans. Odejście od oryginalnej nazwy może być zbiegiem okoliczności, ale można to również interpretować jako przekaz o przyszłości tej malutkiej wsi.
Pstrąże w okresie średniowiecza
Dokumenty historyczne sugerują istnienie w Pstrążu małego zamku obronnego na przełomie XV i XVI wieku. Być może stał on na grodzisku, chroniąc mieszkańców wsi. Niemniej jednak, w Pstrążu obecnie nie ma ani śladu po tej dawnej fortyfikacji, ani po innych starych budynkach.
Lata 1865-1900 – pożar i zniszczenie
W roku 1865 wieś została doszczętnie spalona, a różnego rodzaju zawalone i zniszczone budynki spełniały później głównie rolę pastwisk dla bydła i owiec. Wiele osób również czerpało zyski z pozostałości po pożarze, topiąc żelazo z zniszczonych przedmiotów.
Nie wysłużone dla Niemców
Po I wojnie światowej władze niemieckie przebudowały Pstrąże na potrzeby armii. Koszary, stajnie oraz bocznicę kolejową w Pstrążu miały służyć wojskom niemieckim. Most nad rzeką Bóbr również powstał w tym czasie. Czasami można było zauważyć tłumy wojskowych samochodów na ulicach Pstrąża.
14 lutego 1945— wkroczenie wojsk radzieckich
W 1945 roku Armia Radziecka wkroczyła do Pstrąża, zamieszkując przedwojenne koszary niemieckie. Mieszkańcy wsi zostali odgrodzeni od tej części wsi zajmowanej przez wojska i mieli zabroniony wstęp. Niewiele wiemy o tym, co działo się w zamkniętym sektorze wojskowym w Pstrążu, ale pisanie o przechowywaniu tam bomb atomowych należy raczej do kategorii legend miejskich.
Luty 1951— przybycie 14 Brygady Artylerii Ciężkiej Wojska Polskiego
W 1951 roku wojska sowieckie opuściły Pstrąż, a koszary stały się kolejno poligonem i bazą dla jednostek wojskowych. Obiekt od tej pory rozwijał się i służył Wojsku Polskiemu przez kolejne dziesięciolecia, przyjmując różne jednostki, w tym brygadę artylerii ciężkiej, samodzielny batalion remontowy i pułki czołgów.
1992— opuszczenie przez Wojsko Polskie
Pstrąże były w rękach Armii Radzieckiej do 1992 roku, kiedy to przekazano je oficjalnie polskiej administracji. W planach pierwotnie było zamieszkanie opuszczonych budynków i rewitalizacja wsi. Niemniej jednak, w 1995 roku decyzja zapadła o przekształceniu Pstrąża w poligon wojskowy. Brak dalszego nadzoru spowodował upadek wsi, która stopniowo stawała się ruinką.
2016— zburzenie ostatnich budynków
W 2016 roku opuszczone obiekty w Pstrążu zostały rozebrane na zlecenie polskiego Ministerstwa Obrony Narodowej.
Jak dotrzeć do miasta Pstrąże?
Pstrąże, polski Czarnobyl, leży na styku województw lubuskiego i dolnośląskiego. To opuszczone miasto jest blisko, bo zaledwie 38 km od Żagania i około 50 km od Żar. Z Bolesławca to zaledwie 20 km, więc podróż trwa krócej niż pół godziny. Ale uwaga, to obszar strzeżony przez wojsko, więc nasz czas dotarcia to jedynie przybliżenie do granic tego tajemniczego miejsca.
Prawdziwa tajemnica Pstrąża leży w przeszłości, której ślady zaczynają zanikać. Posiadanie takiego miejsca, z bogatą historią i wnętrzami pełnymi artykułów codziennego użytku, to szansa na odkrycie kawałka przeszłości. Niestety, decyzje o zamknięciu i porzucieniu to wszystko tylko dla siebie, zamiast udostępnić je dla społeczeństwa, sprawiają, że wiele unikalnych miejsc w Polsce znika bezpowrotnie. Pstrąże to jedno z wielu takich miejsc, które zarówno w swojej dziwnej historii, jak i teraźniejszości, zasługuje na uwagę.
